مجازات جرم کلاهبرداری چیست؟

مجازات برای جرم کلاهبرداری، بسته به سطح ساده یا مشدد بودن جرم، متفاوت است. در صورت که جرم کلاهبرداری به عنوان یک جرم ساده مورد نظر باشد، مجازات شامل حبس از یک تا هفت سال، جریمه معادل مبلغ اخذ شده، و بازگرداندن مال به صاحب آن خواهد بود. این حکم به عنوان حکم کلاهبرداری ساده اعلام می‌شود.

در صورتی که جرم کلاهبرداری به عنوان یک جرم مشدد محسوب شود، مجازات شامل حبس از دو تا ده سال، جریمه معادل مبلغ اخذ شده، بازگرداندن مال به صاحب آن، و انفصال دائمی از خدمات دولتی می‌شود. لازم به ذکر است که متناسب با مبلغ کلاهبرداری، مدت حبس تا نصف آن، قابل کاهش است.

در دنیای امروز با افزایش استفاده از اینترنت، جرم کلاهبرداری نیز به شدت افزایش یافته است. روش‌های جدیدی برای ارتکاب این جرم ایجاد شده‌اند، از جمله استفاده از تلفن، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی. افراد روزانه به علت فریب خوردن از دست مال خود می‌دهند.

کلاهبرداری به معنای گرفتن مال افراد از طریق ماژورهای فریب‌آمیز است، به گونه‌ای که افراد ممکن است مال خود را به طور خودخواهانه به کلاهبردار واگذار کنند. قانون‌گذار به منظور پیشگیری از این جرم، مجازات‌های سنگینی را برای مرتکبان جرم کلاهبرداری تعیین کرده است.

در این مقاله، قصد داریم مجازات کلاهبرداری را بررسی کرده و سپس حکم جرم کلاهبرداری ساده و مالی را توضیح دهیم. اگر سوالاتی درباره این موضوع دارید، با ما همراه باشید.

بیشتر بخوانید : مجازات جرائم رایانه ای 

مجازات جرم کلاهبرداری

مجازات جرم کلاهبرداری در ایران به طور خاص در ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری تعریف شده است. این قانون به منظور پیشگیری از وقوع این جرم و حمایت از حقوق افراد، مجازات‌های سنگینی را برای مرتکبین آن در نظر گرفته است.

تعریف کلاهبرداری

کلاهبرداری به معنای بردن مال دیگران از طریق توسل به حیله، نیرنگ و فریب* است، به گونه‌ای که مالک مال با رضایت خود و تحت تأثیر این فریب، مال خود را به کلاهبردار می‌دهد.

مجازات کلاهبرداری

مجازات جرم کلاهبرداری به دو دسته کلی تقسیم می‌شود:

کلاهبرداری ساده

– حبس: از 1 تا 7 سال
– جزای نقدی: معادل مبلغی که کلاهبردار اخذ کرده است
– رد مال: به معنای بازگرداندن مال به صاحب اصلی آن

کلاهبرداری مشدد

در موارد خاصی که کلاهبرداری به شکل مشدد انجام شود، مجازات‌های بیشتری در نظر گرفته می‌شود. به عنوان مثال:

– اتخاذ عنوان یا سمت حکومتی: اگر فردی خود را به عنوان یک مقام دولتی معرفی کند و از این طریق اقدام به کلاهبرداری نماید، مجازات او می‌تواند به حبس بیشتر و جزای نقدی سنگین‌تری منجر شود.

کلاهبرداری اینترنتی

با توجه به رشد فناوری و اینترنت، کلاهبرداری‌های اینترنتی نیز تحت قوانین خاصی جرم‌انگاری شده‌اند. مجازات این نوع کلاهبرداری نیز مشابه کلاهبرداری‌های سنتی است، اما ممکن است به دلیل ماهیت خاص آن، مجازات‌های متفاوتی در نظر گرفته شود.

جرم کلاهبرداری در ایران با توجه به نوع و شدت آن، مجازات‌های متفاوتی دارد. قانونگذار با هدف حمایت از حقوق شهروندان و کاهش وقوع این جرم، مجازات‌های سنگینی را برای مرتکبین آن تعیین کرده است. این مجازات‌ها شامل حبس، جزای نقدی و رد مال می‌شوند و در صورت وقوع کلاهبرداری مشدد، ممکن است این مجازات‌ها تشدید شوند.

تعریف عناصر کیفری در قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری:

1. عنصر قانونی:
– ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری مصوب 15/09/1367 عنصر قانونی جرم انگاری جرم کلاهبرداری از سوی قانونگذار است.

2. عنصر روانی:
– احراز تحقق قصد حیله و فریب یا استفاده از وسایل متقلبانه از سوی مجرم جهت فریب مالباخته با هدف دریافت مال یا اسناد و امثال آنها.

3. عنصر مادی:
– تحصیل وجوه و یا اموال یا اسناد یا حوالجات یا قبوض یا مفاصا حساب و امثال آنها از سوی کلاهبردار.

نکات کاربردی:

1. در فرض عدم تحقق هر یک از شرایط مذکور، ممکن است موضوع از شمول عنوان کلاهبرداری خارج و مشمول عنوان کیفری دیگر و یا فاقد وصف مجرمانه باشد. بنابراین، با توجه به پیچیدگی‌های روزافزون موضوعات مراودات مالی و حقوقی اشخاص، احراز وجود وصف کیفری امری تخصصی و فنی است.

2. صرف دروغ گفتن شخص، ملاک تحقق جرم کلاهبرداری نمی‌باشد. علیرغم ظاهر ساده شرایط سه‌گانه تحقق جرم کلاهبرداری، احراز تحقق شرایط جرم کلاهبرداری براساس هر مورد حقوقی بسیار پیچیده و چه بسا به علت عدم اشراف قانونی لازم و یا عدم دفاع مناسب از سوی شاکی یا متهم، گاهاً می‌تواند عملی فاقد یا واجد وصف کیفری کلاهبرداری شود و موجبات تضییع حقوق و خسارات غیرقابل جبران را در مظان طرح شکایت کیفری افترای مالباخته نیز گرداند.

آیا جرم کلاهبرداری قابل گذشت است؟

تعریف جرائم قابل گذشت و غیرقابل گذشت:

1. جرائم قابل گذشت:
– جرائمی هستند که شروع، ادامه تعقیب، رسیدگی، و اجرای مجازات در آنها به ثبت شکایت از سوی شاکی و عدم اعلام گذشت از سوی او وابسته است. در صورتی که شاکی در هر مرحله از ادامه شکایت انصراف دهد، متناسب با مورد، قرار موقوفی تعقیب یا اجرای حکم صادر می‌شود.

2. جرائم غیرقابل گذشت:
– جرائمی هستند که گذشت شاکی در تعقیب، رسیدگی، و اجرای مجازات بلاتاثیر است، و مدعی العموم به نمایندگی از جامعه نسبت به پیگیری پرونده اقدام می‌نماید.

تغییرات قانونی:

– تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری:
– توسط قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، قانونگذار، علیرغم غیرقابل گذشت بودن جرم کلاهبرداری در گذشته، با شرایط و حدنصابی مالی خاص، قابل گذشت بودن آن را ایجاد کرد.

– توسعه شمول جرائم قابل گذشت:
– با تصویب این قانون، دایره شمول جرائم قابل گذشت اعلامی در ماده 104 قانون مجازات اسلامی با الحاق یک تبصره توسعه یافت. براساس این توسعه، جرائم انتقال مال غیر و کلاهبرداری موضوع ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری تا حد نصاب مبلغ یا ارزش مال تا 100 میلیون تومان قابل گذشت محسوب می‌شوند.

– جرائم غیرقابل گذشت:
– با وجود اینکه حد نصاب مالی برای جرائم قابل گذشت افزایش یافته است، حد نصاب مالی بالاتر برای جرائم غیرقابل گذشت باقی مانده است.

مجازات جرم کلاهبرداری تا حد نصاب 100 میلیون تومان چیست؟

تاثیرات تبصره اصلاحی ماده 104 بر مجازات حبس کلاهبرداری:

در صورتی که جرم کلاهبرداری مشمول تا حد نصاب مالی 100 میلیون تومان باشد، با توجه به وضعیت آن در زمره جرائم قابل گذشت و با توجه به تبصره ماده 104 اصلاحی قانون مجازات اسلامی، که اعلام می‌کند که اگر جرائمی قابل گذشت باشد و مجازات حبس آن در زمره جرائم درجه 4 تا 8 باشد، میزان حبس به نصف تقلیل می‌یابد، مجازات حبس 1 تا 7 سال مقرره در ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری به 6 ماه تا حداکثر سه سال و نیم کاهش خواهد یافت.

نکات کاربردی:

– جرائم در حکم کلاهبرداری از شمول جرائم قابل گذشت خارج می‌شوند. حد نصاب تا 100 میلیون تومان اعلامی در مقرره مذکور صرفاً به جرائم انتقال مال غیر و کلاهبرداری اشاره دارد و برای سایر جرائم در حکم کلاهبرداری و جرائمی که مجازات جرم کلاهبرداری مشمول آنها می‌گردد، اعمال نمی‌شود. لذا در صورت وقوع هر یک از مصادیق جرائم در حکم کلاهبرداری که در بندهای مذکور به آنها اشاره شده است، با هر حدنصابی جز جرائم قابل گذشت محسوب می‌شوند.

تاثیر رضایت شاکی بر جنبه عمومی کلاهبرداری 

تفاوت در برخورد با جرائم کلاهبرداری تا حد نصاب 100 میلیون تومان و بالاتر از آن:

– جرم کلاهبرداری تا حد نصاب 100 میلیون تومان:
در این حالت، اگر جرم کلاهبرداری مشمول تا حد نصاب مالی 100 میلیون تومان باشد و شاکی اعلام رضایت کند، تعقیب، رسیدگی و اجرای مجازات متوقف می‌شود و پرونده به پایان می‌رسد. این امر نشان از قابل گذشت بودن جرم در این حدنصاب است.

– جرم کلاهبرداری بالاتر از حد نصاب 100 میلیون تومان:
در این صورت، گذشت شاکی تاثیری در جنبه عمومی جرم ندارد، و پرونده توسط دادستان همچنان پیگیری می‌شود. در نهایت، به مانند تمامی جرائم غیرقابل گذشت، به برائت یا محکومیت متهم خواهد انجامید. در صورت اعلام رضایت از سوی شاکی، امکان تخفیف مجازات از سوی دادگاه وجود دارد. این نشان از ادامه تعقیب و رسیدگی به پرونده تا انتها در این حدنصاب است.

آیا جرم کلاهبرداری قابلیت تعلیق دارد؟

تعلیق مجازات در جرائم اقتصادی و کلاهبرداری:

تعلیق مجازات به معنای توقف موقت اجرای مجازات تعزیری درجه سه تا هشت نسبت به فردی است که محکوم به این مجازات‌ها شده است.

با توجه به ماده 46 قانون مجازات اسلامی، دادگاه می‌تواند در خصوص جرائم اعلامی درجه سه تا هشت، با فرض وجود شرایط، اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را برای یک تا پنج سال معلق نماید. این اقدام می‌تواند به علت گذشت مهلت‌های اعلامی و عدم وقوع جرم منجر به زائل شدن محکومیت کیفری از سابقه کیفری متهم شود.

در خصوص جرم کلاهبرداری، بند ب ماده 109 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392) این جرم را در شمول جرائم اقتصادی قرار داده است. بنابراین، بند ج ماده 47 این قانون اعلامی اجرای مجازات جرائم اقتصادی، از جمله بزه کلاهبرداری تا حد نصاب 100 میلیون ریال (ده میلیون تومان) را قابل تعلیق دانسته است. اما، برای کلاهبرداری‌های بیش از 100 میلیون ریال، قانونگذار به عدم شمول قابلیت تعلیق مجازات در آنها اشاره کرده است.

با توجه به حجم و پیچیدگی بالای مباحث کلاهبرداری، استفاده از خدمات وکیل متخصص کیفری ضروری و غیرقابل اجتناب است.

حرفه ای ترین وکیل شیراز در دعاوی کیفری

برای دیدن نکته های حقوقی جالب توجه و سایر مقالات حقوقی و همچنین دریافت مشاوره حقوقی رایگان به صفحات دیگر وبسایت موسسه حقوقی ناد بهترین موسسه حقوقی شیراز سر بزنید.

حرفه ای ترین وکیل شیراز در تیم حقوقی ناد آماده پاسخگویی و ارائه مشاوره حقوقی رایگان و سودمند به شما عزیزان هستند. مشاوره با وکیل دعاوی کیفری در شیراز