عناوین اصلی
جرایم رایانه ای
شما در این مقاله بصورت خیلی جامع خواهید آموخت که جرایم رایانه ای چیست و انواع جرایم رایانه ای کدامند و بصورت جزئی و مفصل به انواع جرایم رایانه ای خواهیم پرداخت و در نهایت مجازات هایی که برای هر کدام از جرایم رایانه ای مشخص شده را بیان می کنیم.
“جرایم رایانه ای، اینترنتی، و سایبری به صورت کلی به هر نوع جرمی اطلاق میشود که با استفاده از رایانه، سیستمهای دیجیتال، و در فضای سایبری توسط افراد انجام میشود.
با توجه به گسترش فراوان استفاده از فضاهای اینترنتی و مجازی امروزه، ایجاد قوانین و مقررات مرتبط با جرایم رایانه ای امری ضروری و پرهیزناپذیر است.
به همین دلیل، در ماه خرداد سال 1388، قانون جرایم رایانه ای به منظور پاسخگویی به این چالشها و در راستای حفظ امنیت در فضای دیجیتال تصویب گردید.”
پیشنهاد ما به شما : ارتباط با بهترین وکیل کیفری در شیراز
جرایم رایانه ای
“در فرآیند تدوین قانون جرایم رایانه ای، مفادی مربوط به نقض محرمانگی دادهها و سامانههای رایانهای و مخابراتی به وضوح طرح گردیده است. این جرایم رایانه ای شامل موارد زیر میشوند:
1. **دسترسی غیرمجاز:**
به منظور حفظ امنیت دادهها و سامانههای رایانهای و مخابراتی، قانون مقرراتی برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به این اطلاعات فراهم آورده است.
2. **شنود غیرمجاز:**
حفظ حریم خصوصی افراد از طریق جلوگیری از شنود غیرمجاز در فضای رایانهای از جمله اهداف قانونی است.
3. **جاسوسی رایانهای:**
جلوگیری از فعالیتهای جاسوسی در دامنه رایانهها و سامانههای مخابراتی از جمله موارد حائز اهمیت است.
4. **جعل رایانهای و تخریب:**
مقررات مرتبط با جرایم رایانه ای علیه صحت و تمامیت دادهها و سامانههای رایانهای و مخابراتی شامل جرایم رایانه ای همچون جعل رایانهای و تخریب میشود.
5. **سرقت و کلاهبرداری مرتبط با رایانه:**
مقرراتی برای پیشگیری از سرقت و کلاهبرداری مرتبط با رایانه و اطلاعات الکترونیکی تصویب گردیده است.
6. **جرایم رایانه ای علیه عفت و اخلاق عمومی:**
در این حیطه، مواردی همچون هتک حیثیت، نشر اکاذیب، و تولید یا توزیع دادهها و ابزارهای الکترونیکی به منظور تخریب عفت و اخلاق عمومی تشمیع شده است.
7. **فروش، انتشار یا در دسترس قرار دادن گذرواژه:**
قوانین مرتبط با جلوگیری از فروش، انتشار یا در دسترس قرار دادن گذرواژهها بدون رضایت مالک مربوطه ایجاد شده است.
8. **انتشار یا در دسترس قرار دادن محتویات آموزش:**
قانون تدابیری را برای جلوگیری از انتشار یا در دسترس قرار دادن محتویات آموزش مرتبط با جرایم رایانه ای تعیین کرده است.
9. **تخریب و اخلال در دادهها یا سیستمها:**
جرایم رایانه ای که به تخریب و اخلال در دادهها و سیستمهای رایانهای و مخابراتی متعلق میشوند، در مفاد قانون قرار گرفتهاند.”
انواع جرایم رایانه ای
1)”جرایم رایانه ای علیه محرمانگی دادهها و سامانههای رایانهای و مخابراتی”
الف) جرم دسترسی غیرمجاز
هر فردی که به نحوی غیرمجاز به دادهها یا سامانههای رایانهای یا مخابراتی که تحت تدابیر امنیتی مخصوص حفاظت قرار گرفتهاند، دسترسی حاصل کند، به عنوان مجرم جرایم رایانه ای شناخته میشود. مجازات این فرد شامل حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا بیست میلیون ریال یا هر دو میباشد.
ب) شنود غیرمجاز
هر کسی که به شنود غیرمجاز محتوای اطلاعات غیرعمومی در سامانههای رایانهای یا مخابراتی یا از طریق امواج الکترومغناطیسی یا نوری اقدام کند، به عنوان مجرم جرایم رایانه ای شناخته میشود. مجازات این فرد شامل حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو میباشد.
ج) جاسوسی رایانهای
انجام اقداماتی مانند دسترسی به دادههای سری در حال انتقال یا ذخیره شده در سامانههای رایانهای یا مخابراتی یا حاملهای داده توسط یک فرد، به نام جاسوسی رایانهای شناخته میشود و هر فرد برای این جرم مجازات خود را متحمل میشود:
1. دسترسی یا تحصیل دادههای مذکور یا شنود محتوای سری در حال انتقال، با مجازات حبس از یک تا سه سال یا جزای نقدی از بیست تا شصت میلیون ریال یا هر دو.
2. در دسترس قرار دادن دادههای مذکور برای افراد فاقد صلاحیت، با مجازات حبس از دو تا ده سال.
3. افشا یا در دسترس قرار دادن دادههای مذکور برای دولت، سازمان، شرکت یا گروه بیگانه یا عاملان آنها، با مجازات حبس از پنج تا پانزده سال.
نکته 1: هر کسی که به نحو غیرمجاز نسبت به دادههای سری در حال انتقال یا ذخیره شده در سامانههای رایانهای یا مخابراتی یا حاملهای داده اقدام کند و افشای آنها به امنیت کشور یا منافع ملی آسیب بزند، مجازات مشخصی را متحمل خواهد شد.
نکته 2: هر کسی که با هدف دسترسی به دادههای سری فوق، تدابیر امنیتی سامانههای رایانهای یا مخابراتی را نقض کند، به عنوان مجرم جرایم رایانه ای شناخته خواهد شد و مجازات این جرم جرایم رایانه ای شامل حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو میباشد.
نکته 3: اگر بیاحتیاطی یا بیمبالاتی مأموران دولتی موظف به حفظ دادههای سری فوق ایجاد کند و تدابیر امنیتی را رعایت نکنند که منجر به دسترسی اشخاص غیرمجاز به دادهها، حاملهای داده یا سامانههای مذکور شود، این افراد نیز به عنوان مجرم جرایم رایانه ای شناخته میشوند و مجازات آنها شامل حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو، و انفصال از خدمت از شش ماه تا دو سال است.”
2) “جرائم علیه صحت و تمامیت داده ها و سامانه های رایانه ای و مخابراتی”
“الف) جعل رایانهای
هر فردی که به نحو غیرمجاز اقدام به اعمال زیر کند، به عنوان جاعل شناخته میشود و با مجازات حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست تا صد میلیون ریال یا هر دو محکوم خواهد شد:
1. تغییر دادههای قابل استناد یا ایجاد یا وارد کردن متقلبانه دادهها.
2. تغییر دادهها یا علایم موجود در کارتهای حافظه یا قابل پردازش در سیستمهای رایانهای یا مخابراتی یا تراشهها یا ایجاد یا وارد کردن متقلبانه دادهها یا علایم به آنها.
نکته: هر فردی که با اطلاع از مجعول بودن دادهها یا کارتها یا تراشهها از آنها استفاده کند، به مجازات مندرج در ماده فوق محکوم خواهد شد.
ب) تخریب و اخلال در دادهها یا سامانههای رایانهای و مخابراتی
نکته 1: هر فردی که به طور غیرمجاز دادههای دیگری را از سیستمهای رایانهای یا مخابراتی یا حاملهای داده حذف یا تخریب یا مختل یا غیرقابل پردازش کند، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده تا چهل میلیون ریال یا هر دو محکوم خواهد شد.
نکته 2: هر فردی که به طور غیرمجاز با انجام اعمالی از قبیل وارد کردن، انتقال دادن، پخش، حذف کردن، متوقف کردن، دستکاری یا تخریب دادهها یا امواج الکترومغناطیسی یا نوری، سیستمهای رایانهای یا مخابراتی دیگری را از کار بیندازد یا کارکرد آنها را مختل کند، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده تا چهل میلیون ریال یا هر دو محکوم خواهد شد.
نکته 3: هر فردی که به طور غیرمجاز با انجام اعمالی از قبیل مخفی کردن دادهها، تغییر گذرواژه یا رمزنگاری دادهها مانع دسترسی اشخاص مجاز به دادهها یا سیستمهای رایانهای یا مخابراتی شود، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا بیست میلیون ریال یا هر دو محکوم خواهد شد.
نکته 4: هر فردی که به قصد به خطر انداختن امنیت یا آسایش عمومی اعمال مذکور در بالا این قانون را علیه سیستمهای رایانهای و مخابراتی که برای ارائه خدمات ضروری عمومی به کار میروند، از جمله خدمات درمانی، آب، برق، گاز، مخابرات، حمل و نقل و بانکداری مرتکب شود، به حبس از سه تا ده سال محکوم خواهد شد.”
3) “سرقت و کلاهبرداری رایانه ای”
الف) هر کسی که به طور غیرمجاز دادههای متعلق به دیگران را برباید، اگر عیناً دادهها در اختیار صاحب آن باشد، به جزای نقدی از یک تا بیست میلیون ریال محکوم خواهد شد؛ در غیر این صورت، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
ب) هر کسی که به طور غیرمجاز از سیستمهای رایانهای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن دادهها یا مختل کردن سیستم، به منظور تحصیل وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگران، علاوه بر بازپرداخت مال به صاحب آن، به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست تا یکصد میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
4) “جرایم رایانه ای علیه عفت و اخلاق عمومی رایانه ای”
الف) هر فردی که از طریق سیستمهای رایانهای یا مخابراتی یا حاملهای داده، محتویات مستهجن را تولید، ارسال، منتشر، توزیع یا معامله کند یا به قصد ارسال یا انتشار یا تجارت تولید یا ذخیره یا نگهداری کند، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
نکته 1: اگر این اقدامات در خصوص محتویات مبتذل اتفاق بیافتد، متجاوز به حداقل یکی از مجازاتهای فوق محکوم خواهد شد. محتویات و آثار مبتذل به آثاری اطلاق میشود که دارای صحنهها و صور قبیحه باشد.
نکته 2: اگر محتویات مستهجن به کمتر از ده نفر ارسال شود، متجاوز به جزای نقدی از دو تا پنج میلیون ریال محکوم خواهد شد.
نکته 3: اگر فرد این اقدامات را به عنوان حرفه خود قرار دهد یا به صورت سازمانیافته انجام دهد، به حداکثر هر دو مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد.
نکته 4: محتویات مستهجن به تصویر، صوت یا متن واقعی یا غیرواقعی اطلاق میشود که بیانگر برهنگی کامل زن یا مرد یا اندام تناسلی یا آمیزش یا عمل جنسی انسان است.
ب) معاونت در ارتکاب جرم جرایم رایانه ای علیه عفت و اخلاق عمومی رایانهای: هر فردی که از طریق سیستمهای رایانهای یا مخابراتی یا حاملهای داده، اقدام به اعمال زیر کند، به ترتیب زیر مجازات خواهد شد:
1. اگر به منظور دستیابی افراد به محتویات مستهجن، آنها را تحریک یا ترغیب یا تهدید یا تطمیع کند یا فریب دهد یا شیوه دستیابی به آنها را تسهیل کند یا آموزش دهد، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد. انجام این اعمال در خصوص محتویات مبتذل موجب جزای نقدی از دو تا پنج میلیون ریال نیز میشود.
2. اگر افراد را به ارتکاب جرایم رایانه ای منافی عفت یا استعمال مواد مخدر یا روانگردان یا خودکشی یا انحرافات جنسی یا اعمال خشونتآمیز تحریک یا ترغیب یا تهدید یا دعوت کند یا فریب دهد یا شیوه ارتکاب یا استعمال آنها را تسهیل کند یا آموزش دهد، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
نکته: مفاد این ماده شامل آن دسته از محتویاتی نخواهد شد که برای مقاصد علمی یا هر مصلحت عقلایی دیگر تهیه یا تولید یا نگهداری یا ارائه یا توزیع یا انتشار یا معامله میشود.
5) “هتک حیثیت و نشر اکاذیب رایانه ای”
الف) هر فردی که از طریق سیستمهای رایانهای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند به نحوی که به طور معمولی باعث هتک حیثیت فرد شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
نکته: اگر تغییر یا تحریف به صورت مستهجن باشد، متجاوز به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم خواهد شد.
ب) هر فردی که از طریق سیستمهای رایانهای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اطلاعات خصوصی دیگری را بدون رضایت افراد مرتبط منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد به نحوی که منجر به ضرر یا به طور عمومی باعث هتک حیثیت افراد شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
بیشتر بخوانید : انتشار عکس و فیلم خصوصی
ج) هر کسی که به منظور اضرار به دیگران یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی، اکاذیبی را از طریق سیستم رایانهای یا مخابراتی منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت، رأساً یا به عنوان نقل قول، به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی به طور صریح یا تلویحی نسبت دهد، به اضافه اعاده حیثیت به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
وظایف قوه قضائیه در قبال تعیین مصادیق محتوای مجرمانه
قوه قضائیه ملزم است که در یک مدت یک ماه از تاریخ تصویب این قانون، کمیتهای را در دادستانی کل کشور تشکیل دهد که مسئول تعیین مصادیق محتوای جرمآمیز جرایم رایانه ای باشد.
اعضای این کمیته شامل وزیر یا نماینده وزارتخانههای آموزش و پرورش، ارتباطات و فناوری اطلاعات، اطلاعات، دادگستری، علوم، تحقیقات و فناوری، فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، رئیس سازمان صدا و سیما و فرمانده نیروی انتظامی است.
همچنین، یک نفر متخصص در فناوری اطلاعات و ارتباطات به انتخاب کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی و یک نفر نماینده مجلس شورای اسلامی به انتخاب کمیسیون حقوقی و قضایی و تأیید مجلس شورای اسلامی نیز اعضای این کمیته خواهند بود. ریاست کمیته به عهد دادستان کل کشور سپرده میشود.
نکته 1: کمیته موظف است به شکایات مرتبط با مصادیق پالایش شده رسیدگی کرده و تصمیمگیری نماید؛ رأی کمیته قطعی است.
نکته 2: ارائهدهندگان خدمات میزبانی ملزم به اجرای دستورات کمیته در خصوص تعیین مصادیق محتوای جرمآمیز جرایم رایانه ای یا مقام قضایی رسیدگیکننده به پرونده مرتبط، با سرعت از دسترسی به آن محتوا جلوگیری کنند.
در صورت عدم اطاعت از دستورات کمیته یا مقام قضایی، منحل خواهند شد. اگرچه، اگر ارائهدهندگان خدمات بهصورت عمدی از اجرای دستورات خودداری کنند، مجازاتی از بیست تا یکصد میلیون ریال در مرتبه نخست، از یکصد میلیون تا یک میلیارد ریال در مرتبه دوم و یک تا سه سال تعطیلی موقت در مرتبه سوم برای آنها تعیین خواهد شد.
نکته 3: ارائهدهندگان خدمات میزبانی باید بهمحض آگاهی از وجود محتوای جرمآمیز جرایم رایانه ای به کمیته تعیین مصادیق اطلاع دهند.
6) استفاده ممنوع از پهنای باند بین المللی برای برقراری ارتباطات مخابرات مبتنی بر پروتکل اینترنتی خارج از کشور به داخل یا برعکس
هر فردی که بدون اخذ مجوز قانونی از پهنای باند بینالمللی برای برقراری ارتباطات مخابراتی مبتنی بر پروتکل اینترنتی از خارج از مرزهای ایران به سوی داخل یا برعکس از داخل به سوی خارج از مرزها استفاده نماید، مشمول حبس از یک تا سه سال یا جزاي نقدي از یکصد میلیون تا یک میلیارد ریال یا هر دو مجازات خواهد شد.
7) سایر جرائم سایبری
هر شخصی که در انجام یک یا چند عمل زیر متهم شود، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزاي نقدي از پنج تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد:
1. تولید، انتشار، توزیع یا معامله با دادهها، نرمافزارها یا هر نوع ابزار الکترونیکی که به صورت صرفاً برای ارتکاب جرایم رایانه ای به کار گرفته میشود.
2. فروش، انتشار یا ارائه گذرواژه یا هر دادهای که امکان دسترسی غیرمجاز به دادهها یا سیستمهای رایانهای یا مخابراتی متعلق به دیگران را فراهم میکند.
3. آموزش نحوه ارتکاب جرائم دسترسی غیرمجاز، شنود غیرمجاز، جاسوسی رایانهای و تخریب و اخلال در دادهها یا سیستمهای رایانهای و مخابراتی.
توجه: اگر فرد متخلف این اعمال را به عنوان حرفه خود در نظر گرفته باشد، ممکن است به حداکثر هر دو مجازات مقرر در این ماده محکوم شود.
تشدید مجازات
در موارد زیر، به تفکیک هر مورد، فرد متهم به بیش از دوسوم حداکثر یک یا دو مجازات مقرر محکوم خواهد شد:
1. هر یک از کارمندان و کارکنان ادارهها و سازمانها، شوراها، شهرداریها، مؤسسات و شرکتهای دولتی، وابسته به دولت یا نهادهای انقلابی، بنیادها، مؤسساتی که زیر نظر ولی فقیه اداره میشوند، دیوان محاسبات، و مؤسساتی که با کمک مستمر دولت اداره میشوند، دارندگان پایه قضایی و به طور کلی اعضا و کارکنان قوای سه گانه، نیروهای مسلح، و مأموران به خدمت عمومی اعم از رسمی و غیررسمی که به مناسبت انجام وظیفه مرتکب جرایم رایانه ای شوند.
2. متصدی یا متصرف قانونی شبکههای رایانهای یا مخابراتی که به مناسبت شغل خود مرتکب جرایم رایانه ای شده باشد.
3. دادهها یا سیستمهای رایانهای یا مخابراتی متعلق به دولت یا نهادها و مراکز ارائهدهنده خدمات عمومی باشد.
4. جرایم رایانه ای به صورت سازمان یافته ارتکاب یافته باشد.
5. جرایم رایانه ای در سطح گستردهای ارتکاب یافته باشد.
نکته 1: در صورت تکرار جرایم رایانه ای برای بیش از دو بار، دادگاه میتواند متهم را از خدمات الکترونیکی عمومی مانند اشتراک اینترنت، تلفن همراه، اخذ نام دامنه مرتبه بالای کشوری و بانکداری الکترونیکی محروم کند.
1. چنانچه مجازات حبس آن جرایم رایانه ای نود و یک روز تا دو سال حبس باشد، محرومیت از یک ماه تا یک سال.
2. چنانچه مجازات حبس آن جرایم رایانه ای دو تا پنج سال حبس باشد، محرومیت از یک تا سه سال.
3. چنانچه مجازات حبس آن جرایم رایانه ای بیش از پنج سال حبس باشد، محرومیت از سه تا پنج سال.
نکته 2: چنانچه جرایم رایانه ای در محلی کشف یا گزارش شود، ولی محل وقوع آن معلوم نباشد، دادسرای محل کشف مکلف است تحقیقات مقدماتی را انجام دهد. اگر محل وقوع جرایم رایانه ای مشخص نشود، دادسرا پس از اتمام تحقیقات مبادرت به صدور قرار میکند و دادگاه مربوط نیز رأی مقتضی را صادر خواهد کرد.
نکته 3: قوه قضاییه موظف است به تناسب ضرورت، شعبه یا شعبی از دادسراها، دادگاههای عمومی و انقلاب، نظامی و تجدید نظر را برای رسیدگی به جرائم رایانه ای اختصاص دهد.
نکته 4: قضات دادسراها و دادگاههای مذکور از میان قضاتی که آشنایی لازم به امور رایانهای دارند، انتخاب خواهند شد.
جمع آوری ادله الکترونیکی جهت رسیدگی قضایی
۱- حفظ دادهها
۱. ارائهدهندگان خدمات دسترسی ملزم به نگهداری دادههای ترافیک حداقل تا شش ماه پس از ایجاد و اطلاعات کاربران را حداقل تا شش ماه پس از پایان اشتراک نگهداری میکنند.
۲. داده ترافیک شامل اطلاعات مبدأ، مسیر، تاریخ، زمان، مدت و حجم ارتباط و نوع خدمات مرتبط با سیستمهای رایانهای و مخابراتی میشود.
۳. اطلاعات کاربر شامل جزئیاتی از جمله نوع خدمات، امکانات فنی، مدت زمان استفاده، هویت، آدرس جغرافیایی یا پستی یا IPP، شماره تلفن و سایر مشخصات فردی است.
۴. ارائهدهندگان خدمات میزبانی داخلی ملزم به نگهداری اطلاعات کاربران حداقل تا شش ماه پس از پایان اشتراک و دادههای ترافیک حاصل از تغییرات ایجاد شده حداقل تا پانزده روز نگهداری میکنند.
۲- حفظ فوری دادهها
۱. در صورت لزوم برای تحقیق یا دادرسی، مقام قضایی میتواند دستور حفاظت از دادهها را برای اشخاصی که به هر نحوی تحت تصرف یا کنترل دارند، صادر کند.
۲. حفظ دادهها معادل افشای آنها نمیشود و باید مقررات مربوطه رعایت شود.
۳. مدت زمان حفاظت از دادهها حداکثر سه ماه است و در صورت نیاز با دستور قضایی قابل تمدید است.
۳- ارائه دادهها
مقام قضایی میتواند دستور ارائه دادههای حفاظت شده فوق را به اشخاص مربوطه صادر کند تا در اختیار ضابطان قضایی قرار گیرند. عدم اجرای این دستور با مجازات معین خواهد شد.
۴- تفتیش و توصیف دادهها و سامانههای رایانهای و مخابراتی
۱. تفتیش و توقیف دادهها یا سیستمهای رایانهای و مخابراتی تحت دستور قضایی در مواردی انجام میشود که ظن قوی به کشف جرایم رایانه ای یا شناسایی متهم یا ادله جرایم رایانه ای وجود داشته باشد.
۲. تفتیش و توقیف در حضور متصرفان قانونی یا افرادی که به نحوی آنها را تحت کنترل قانونی دارند، صورت میگیرد. در صورت عدم امکان حضور این اشخاص، قاضی میتواند با ذکر دلایل، دستور تفتیش و توقیف بدون حضور آنها را صادر کند.
۳. دستور تفتیش و توقیف باید اطلاعاتی را که به اجرای صحیح آن کمک میکند، شامل شود و میتواند به توسعه تفتیش و توقیف به سایر سیستمها تحت دستور قضایی بپردازد.
۴. تفتیش دادهها یا سیستمها شامل دسترسی به تمام یا بخشی از سیستمهای رایانهای یا مخابراتی، حاملهای داده مانند دیسکتها یا لوحهای فشرده، دستیابی به دادههای حذف یا رمزنگاری شده میشود.
۵. در توقیف دادهها، با رعایت تناسب و نوع داده، روشهایی مانند چاپ، کپی برداری، تصویربرداری، غیرقابل دسترس کردن داده با تغییر گذرواژه یا رمزنگاری، و ضبط حاملهای داده انجام میشود.
۶. توقیف سیستمهای رایانهای یا مخابراتی با توجه به شرایط متفاوتی نظیر دسترسی دشوار به دادهها، حجم زیاد دادهها، عدم امکان تجزیه و تحلیل بدون سیستم سختافزاری، رضایت متصدی قانونی سیستم و دشواری در کپی برداری از دادهها انجام میشود.
۷. توقیف سیستمها شامل روشهایی از قبیل تغییر گذرواژه، پلمپ در محل استقرار، و ضبط سیستم است.
۸. در صورت نیاز به تفتیش دادههای مرتبط با جرایم رایانه ای در سایر سیستمها که تحت کنترل یا تصرف متهم قرار دارند، ضابطان با دستور مقام قضایی دامنه تفتیش و توقیف را گسترش میدهند.
۹. توقیف دادهها یا سیستمها که منجر به لطمه جانی یا خسارات مالی شدید به اشخاص یا اختلال در ارائه خدمات عمومی میشود، ممنوع است.
۱۰. در صورت توقیف داده، ذینفع میتواند پس از پرداخت هزینه از آن کپی دریافت کند، با شرط عدم تضاد با محرمانه بودن تحقیقات و تأثیر منفی بر روند تحقیقات یا عدم محتوای جنایی دادهها.
۱۱. در موارد توقیف دادهها یا سیستمهای رایانهای یا مخابراتی، قاضی موظف است تعیین تکلیف متناسب با نوع و میزان دادهها و نقش آنها در جرایم رایانه ای ارتکابی را در مهلت متعارف و مناسب به انجام برساند.
۱۲. متضرر میتواند درخصوص عملیات و اقدامات مأموران در توقیف دادهها و سیستمها اعتراض کتبی خود را همراه با دلایل ظرف ده روز به مرجع قضایی دستوردهنده ارائه نماید. این اعتراض خارج از نوبت رسیدگی گردیده و تصمیم اتخاذ شده قابل اعتراض است.
5- نظارت بر محتوای ارتباطات رایانهای
1. در پیگیری ارتباطات غیرعمومی در سیستمهای رایانهای یا مخابراتی، شنود محتوا بر اساس قوانین مربوط به شنود مکالمات تلفنی اجرا میشود.
2. دسترسی به محتوای ارتباطات غیرعمومی ذخیره شده، از جمله پست الکترونیکی یا پیامک، تنها در چارچوب قوانین مربوط به شنود مکالمات ممکن است و با رعایت این مقررات انجام میشود.
6- تأیید قابلیت ادله الکترونیکی
1. حفظ صحت، تمامیت، اعتبار، و غیرقابل انکاری ادله الکترونیکی جمعآوری شده، طبق آییننامه مربوط، انجام میشود.
2. در صورتی که دادههای رایانهای توسط طرف دعوا یا شخص ثالثی که از دعوا آگاه نبوده، ایجاد یا پردازش یا ذخیره یا منتقل شده باشد و سیستم رایانهای یا مخابراتی مربوط به نحوی به صحت و تمامیت، اعتبار و انکارناپذیری دادهها خدشه وارد نکرده باشد، این دادهها قابل استناد خواهند بود.
7- مقررات دیگر
1. با هدف تقویت همکاریهای بینالمللی در زمینه جرائم رایانه ای، وزارت دادگستری موظف است با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، اقدامات لازم را برای تدوین لوایح و پیگیری امور مرتبط به منظور پیوستن ایران به اسناد بینالمللی و منطقهای و معاهدات مربوط به همکاری و معاضدت دوجانبه یا چندجانبه قضایی انجام دهد.
2. در مواردی که در بخش دوم این قانون برای رسیدگی به جرایم رایانه ای مقررات خاصی از جهت آیین دادرسی پیشبینی نشده است، طبق مقررات قانون آیین دادرسی کیفری اقدام خواهد شد.
3. در صورتی که سیستم رایانهای یا مخابراتی به عنوان وسیله ارتکاب جرایم رایانه ای به کار رفته و در این قانون مجازاتی پیشبینی نشده است، عمل به موجب قوانین جزایی مربوط انجام خواهد شد.