شرایط صحت معامله

توضیح در مورد معامله، عقد و قرارداد

مفهوم معامله، عقد و قرارداد در واقع به یک معنا اشاره دارد و تعهد به عنوان نتیجه‌ای از انعقاد عقد است. قرارداد ممکن است به صورت فوری و قهری با انعقاد موقت و اجرای توافق‌نامه ایجاد شود، و گاهی نیز می‌تواند تعهداتی را ایجاد کند که باید پس از انعقاد توسط طرفین انجام شوند. عقد و قرارداد می‌توانند به صورت یک یا چند طرفه باشند و اثرات متفاوتی داشته باشند.

به طور کلی، بدون توجه به نوع عقد و تأثیرات آن، تمام عقود برای صحت و اعتبار باید شرایط مشخصی را دارا باشند. این شرایط به طور کلی ممکن است در یک شرح خلاصه ارائه شود.

مهمترین نکته این است که تدوین متن قرارداد مسئله‌ای فنی و تخصصی است و توصیه می‌شود قبل از امضای قرارداد یا هم‌زمان با آن، با یک وکیل متخصص مشورت کرد یا در جلسه انعقاد قرارداد، با وکیلی که تجربه کافی در تنظیم قرارداد دارد، همراهی نمود.

به شدت توصیه می‌شود که به بنگاه‌های املاک برای تدوین متن قرارداد اعتماد نکنید. این موضوع به این دلیل است که تخصص مورد نیاز در این حوزه وجود ندارد و ممکن است به دلیل منافع شخصی، تردیداتی به وجود آید.”

قرارداد و شرایط صحت معامله

قرارداد به این معناست که یک یا چند نفر، در مقابل یک یا چند نفر دیگر، تعهداتی را به یکدیگر بپذیرند و آن را معتبر بدانند.

هنگام انعقاد یک قرارداد، که یک پیمان الزام‌آور است، انجام آن تاثیرات مختلفی را به دنبال دارد. مهم‌ترین تاثیر آن ایجاد تعهد است. علاوه بر این، یک قرارداد ممکن است تاثیرات دیگری نیز داشته باشد، از جمله انتقال مالکیت یک مال یا ایجاد وضعیتی مانند ازدواج.

اما برای اینکه یک قرارداد منعقد شده، تاثیرات گفته شده در بالا را ایجاد کند، باید شرایطی داشته باشد که قانونگذار آن‌ها را به عنوان شرایط صحت معامله ذکر کرده است.

اگر میخواهید بدانید چطوری میتوان متوجه شد که فرد ممنوع المعامله هست حتما کلیک کنید .

شرایط اساسی برای صحت معاملات به شرح زیر است:

1) قصد و رضایت طرفین
2) اهلیت طرفین
3) موضوع معین که مورد معامله باشد
4) مشروعیت هدف معامله

شرایط صحیح بودن قرارداد

**1. قصد طرفین**

عقد به دلیل انشاء ایجاد می‌شود و به شرط تقاضای واضح برای چیزی که نشانه قصد است، قصد انشاء طرفین محقق می‌شود. قصد انشاء، اراده داخلی و نهایی است که مبتنی بر ظاهرهای آشکار مانند متن قرارداد ایجاد می‌شود و شرط لازم برای انعقاد قرارداد است.

**2. رضایت طرفین**

گرچه قانونگذار رضایت را شرط صحت معامله دانسته است، اما واقعیت این است که رضایت می‌تواند به عنوان شرط اجرایی تلقی شود. در صورت عدم رضایت (به دلیل فشار یا اختیاری بدون عقل)، قرارداد صحیح نیست و اجرا نمی‌شود.

**3. اهلیت طرفین**

طرفین معامله باید اهلیت داشته باشند. برای اهلیت لازم است که معامله‌کنندگان بالغ، عاقل و به مراتب رشید باشند.

– **بلوغ:** سن بلوغ در دختران 9 سال و پسران 15 سال قمری است.
– **رشد:** سن بالای 18 سال برای معامله‌کنندگان کمتر از 18 سال شمسی لازم است.
– **عقل:** معامله‌کنندگان نباید مجنون باشند یا در حال ابتلا به مرضی باشند که موجب عدم عقل آن‌ها شود.

**4. موضوع مشخص**

موضوع قرارداد باید معین و مشخص باشد. مشخص بودن موضوع به این معناست که جنس، مقدار و تعریف آن واضح و مشخص باشد.

**5. مالیت موضوع**

موضوع قرارداد باید مالیت داشته باشد و منفعت قابل قبولی داشته باشد که به نحوی سودمندتر از ضرر آن باشد.

**6. مشروعیت موضوع معامله**

موضوع معامله باید مشروع باشد و به معنای غیر قانونی نباشد.

**7. ملک موضوع**

عامل موضوع باید قابل انتقال و دارای سمت باشد.

**8. موجودیت موضوع**

اگر موضوع قرارداد وجود نداشته باشد، قرارداد باطل خواهد بود.

**9. مشروعیت هدف معامله**

مشروعیت هدف معامله انگیزه اصلی طرفین برای عقد است و باید مجاز و قانونی باشد.

انواع عقد :

بعد از ارائه شرایط اساسی صحیح بودن معاملات، اقدام به دسته‌بندی عقود به دو گروه اصلی و مهمی به شرح زیر می‌شود:

**1. عقود معین (نامی)**
این نوع عقود دارای نام خاصی هستند که توسط قانونگذار مشخص شده‌اند، از جمله:

– عقد بیع (قرارداد خرید و فروش)
– عقد اجاره (قرارداد اجاره)
– عقد وکالت (تفویض اختیار)
– عقد صلح (توافق برای صلح)
– عقد هبه (هدیه دادن)

**2. عقود بی‌نام (قراردادهای آزاد)**
این نوع قراردادها و عقودی هستند که ممکن است نام خاصی نداشته باشند ولی با رعایت اصول و ضوابط قانونی و توافق طرفین، به شرط عدم مغایرت با قانون و منافع عمومی، صحیح هستند. این مورد به شرح ماده 10 قانون مدنی بیان شده است.

توجه به این نکته مهم است که اگرچه برخی از قراردادها و عقود توسط قانونگذار نام‌گذاری شده و شرایط خاصی برای آنها تعریف شده باشد، موارد دیگری که از مواد 338 به بعد قانون مدنی نباشند، مطابق با ماده 10 همان قانون می‌توانند صحیح و اجرایی باشند، در صورتی که با قواعد عمومی و ضوابط قانونی منطبق باشند.

انواع عقد از نظر دوام و روش‌های انحلال

**عقد لازم**

عقد لازم، نوعی از قرارداد است که هیچ یک از طرفین حق فسخ یا لغو آن را مستقل از شرایط معینه ندارند. این نوع عقد به دو روش زیر می‌تواند منحل شود:

1. **موارد معین در قانون**: براساس یکی از خیارات تعیین شده در قانون، مانند خیار مجلس، خیار حیوان، خیار شرط، و دیگر خیارات مشخص.
2. **اقاله یا تفاسخ**: طرفین معامله با توافق خود، عقد را منحل می‌کنند.

**عقد جایز**

عقد جایز، نوعی از قرارداد است که هر یک از طرفین می‌توانند در هر زمانی آن را فسخ یا لغو کنند. اصولاً این نوع قراردادها نیاز به تصریح قانونگذار دارند. برخی از موارد این قراردادها عبارتند از: حبس مطلق، مضاربه، جعاله، ودیعه، عاریه، وکالت، هبه، و وصیت تملیکی.

**نکته مهم**: این نوع قراردادها نیز می‌توانند به شکل زیر غیرقابل فسخ شوند:

– انعقاد عقد در قالب عقد صلح.
– درج شرط عدم قابلیت فسخ در قرارداد لازم یا جایز.
– درج شرط عدم قابلیت فسخ ضمن قرارداد جایز.

**عقد خیاری**

عقد خیاری نوعی از قرارداد است که در آن یکی از طرفین یا حتی ثالثی (شخص ثالث) حق فسخ یا لغو آن را دارد. این نوع عقد باید حاوی شرط خیار باشد تا به عنوان یک عقد لازم در نظر گرفته شود.

انواع عقد بر اساس کیفیت انشاء

**عقد معلق و عقد منجز**

– **عقد معلق:** این نوع عقد به وابستگی به یک امر دیگر، تعهد انجام داده می‌شود. به عبارت دیگر، وجود یک عقد وابسته به امر دیگر، عقد معلق را تشکیل می‌دهد.
– **عقد منجز:** در صورتی که وابستگی عقد به یک امر دیگر وجود نداشته باشد، عقد منجز شکل می‌گیرد.

انواع عقد بر اساس مورد معامله

**عقد معوض**

عقد معوض دارای دو موضوع است که هر یک از طرفین، مال یا تعهدی را به عنوان مقابل مال یا تعهد دیگری دریافت می‌کند.

**عقد مجانی**

در این نوع قرارداد، یک یا چند نفر بدون الزام و التزامی برای خود، مال یا تعهد را به دیگری منتقل می‌کنند.

انواع عقد بر اساس رعایت الزامات ضروری

**عقد مغابنه‌ای**

در عقد مغابنه‌ای، طرفین سعی دارند با بهره‌گیری از کیاست و هوش، سود بیشتری کسب کنند. برای انجام این نوع قرارداد، علم تفصیلی در مورد معامله لازم است.

**عقد مسامحه‌ای**

عقد مسامحه‌ای بر مبنای گذشت و تسامح است.

 انواع عقد بر اساس وجود یا عدم وجود شرط

**عقد مطلق و عقد مشروط**

– **عقد مطلق:** این نوع عقد در ضمن آن، شرطی درج نشده است.
– **عقد مشروط:** در این نوع عقد، یک شرط خاص یا مشخص درج شده است.