عناوین اصلی
وصیت نامه
“وصیت نامه: ارزشیابی و انواع
ممکن است شما نیز به فکر در مورد تدوین وصیت نامه و امور مرتبط با مرگ خود در برخی موارد باشید. این امور شامل مسائلی مانند تربیت فرزندان بعد از شما، تنظیم مالیات و دیون، یا تقسیم ارث میان وراث پس از درگذشت شما می‌شود.
وصیت نامه به شما اجازه می‌دهد تا به صورت رسمی مشخصات اموال و دارایی‌ها، توزیع دارایی‌ها و دستورات مختلف بعد از فوت خود را تعیین کنید.
وصیت نامه می‌تواند تأثیرات مهمی در زندگی افراد داشته باشد، از جمله جلوگیری از اختلاف در تقسیم ارث بعد از وفات شما و اجازه دادن به اراده و خواسته‌های شما برای پیش بردن کارهای مختلف بعد از مرگ.
در این مقاله، قصد داریم تعریف کوتاهی از وصیت نامه را ارائه دهیم و انواع مختلف آن را معرفی کنیم، از جمله وصیت نامه رسمی یا محضری، وصیت‌نامه‌های سری، و وصیت‌نامه‌های خودنویس یا دست‌نویس.
همچنین به شرح روال تدوین و اعتبارسنجی وصیت نامه بر اساس قوانین و مقررات حقوقی پرداخته و اهمیت آنها را برجسته خواهیم کرد.
مفهوم وصیت نامه :
وصیت نامه یک سند است که شما به صورت رسمی و قانونی مشخصات مالی و دارایی‌های خود را تعیین میکنید و یا دستورات و اموری را برای اجرا بعد از وفاتتان مشخص میکنید.
این سند در حقوق معمولاً به عنوان ‘وصیت نامه ‘ شناخته می‌شود. وصیت‌نامه ممکن است به صورت دستی تهیه شود یا از طریق یک وکیل و به صورت رسمی و حضوری امضا شود.
وصیت نامه را می‌توان به دو دسته عهدی و تملیکی تقسیم کرد. وصیت نامه تملیکی در آن صورت است که شما مال یا منافع مالی خود را برای زمان بعد از وفات به دیگری واگذار کنید.
از طرف دیگر، وصیت نامه عهدی شامل امر یا اموری است که شما می‌خواهید یک یاچند نفر را مسئول اجرای آنها بعد از مرگتان قرار دهید.
وصیت نامه بر اساس قوانین مختلف کشورها و دین‌ها تنظیم می‌شوند و باید با رعایت تشریفات و مقررات قانونی و شرعی صورت بگیرند. در ادامه مقاله به توضیح انواع مختلف وصیت نامه و شرایط تنظیم و اعتبارسنجی آنها خواهیم پرداخت.”
“وصیت نامه رسمی یا محضری:
وصیت نامه رسمی یا محضری توسط وکیل یا دفترخانه وکالت تنظیم می‌شود. این نوع وصیت نامه به طور معمول در مراجع حقوقی و دادگاه‌ها به عنوان مستندی از اراده و اموال فرد بعد از وفات ارائه می‌شود.
برای تأیید و اعتبارسنجی وصیت نامه محضری عموماً می‌بایست مشتمل بر:
۱. نام و شناسایی دقیق وکیل یا دفترخانه وکالت که وصیت نامه را تنظیم کرده‌اند.
۲. نام و اطلاعات وصیت‌کننده (فردی که وصیت‌نامه را ایجاد کرده)، اطلاعات مالی و آدرس او.
۳. تاریخ تنظیم وصیت نامه .
۴. توصیف دقیق اموال، دارایی‌ها، و مسائلی که در وصیت نامه مورد بحث قرار می‌گیرند.
۵. محتوای دقیق و کامل وصیت نامه ، شامل دستورات مربوط به توزیع اموال و دارایی‌ها، تعیینی که در خصوص تربیت فرزندان یا موارد دیگر صورت می‌گیرد.
۶. امضای وکیل یا دفترخانه وکالت، و امضای وصیت‌کننده در حضور شاهدان مستقل.
وصیت‌نامه‌های محضری عموماً به عنوان مستندات قانونی قابل اجرا تلقی می‌شوند و در موارد ترتیب توزیع دارایی‌ها و امور مشابه پس از وفات وصیت‌کننده بسیار موثر و مورد توجه قرار می‌گیرند.
به علاوه، این نوع وصیت نامه معمولاً نیازی به تأیید از سوی دادگاه در مراحل بعدی ندارد و از طریق مخاطبین اصلی آن اجرا می‌شود.”
وصیت نامه رسمی، یک نوع وصیت نامه است که با حضور فرد در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌شود. این نوع وصیت‌نامه از اعتبار قانونی بالایی برخوردار است و در پیشگیری از اختلاف در تقسیم ارث و موارد مشابه می‌تواند مؤثر باشد. مزایای وصیت‌نامه رسمی شامل موارد زیر می‌شود:
1. قابلیت تنظیم برای افراد بی‌سواد: برخلاف وصیت نامه خودنوشت و سری، امکان تنظیم وصیت نامه رسمی برای افراد بی‌سواد نیز وجود دارد.
2. عدم نیاز به اثبات اصالت سند: با تنظیم وصیت نامه رسمی، نیازی به اثبات اصالت سند وصیت‌نامه در محاکم وجود ندارد.
3. حفظ اصالت محتوا: وصیت‌کننده می‌تواند اطمینان داشته باشد که پس از فوتش، محتوای وصیت نامه تغییری نخواهد کرد.
4. امکان بازیابی در صورت مخدوش یا گم شدن: در صورت مخدوش شدن یا گم شدن وصیت نامه رسمی، همواره یک نسخه از وصیت نامه در دفتر اسناد رسمی ای که وصیت نامه در آن تنظیم شده موجود است.
وصیت نامه رسمی به عنوان یک اسناد رسمی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و برای اطمینان از اجرای دقیق محتوای آن، به تشریفات قانونی و شرعی تنظیم و اجرا نیاز دارد. این نوع وصیت‌نامه معمولاً توسط وکیل یا دفترخانه وکالت تهیه و تنظیم می‌شود.
وصیت نامه سری یک نوع وصیت نامه است که ترکیبی از وصیت نامه خودنویس (دست‌نویس) و وصیت‌نامه محضری (رسمی) می‌باشد. این نوع وصیت‌نامه می‌تواند به خط خود وصیت‌کننده یا به خط فرد دیگری نوشته شود، اما باید حتماً به امضای وصیت‌کننده (موصی) برسد.
مواد قانونی و شرعی به تنظیم و اعتبار وصیت نامه سری شرایط خاصی تعیین کرده‌اند:
1. تنظیم توسط افراد بی‌سواد: برخلاف وصیت نامه خودنویس، افراد بی‌سواد نیز می‌توانند وصیت‌نامه سری تنظیم کنند.
2. امضای وصیت‌کننده: وصیت نامه سری می‌تواند به خط خود وصیت‌کننده نوشته شود و او باید آن را امضا کند.
3. تصدیق مسئول دفتر اسناد رسمی: در صورتی که وصیت نامه سری توسط فردی نوشته شده باشد که نمی‌تواند صحبت کند، او باید آن را به خط خود نوشته و امضا کند.
سپس، در حضور مسئول دفتر اسناد رسمی، باید وصیت نامه را نوشته و امضا کند و مسئول دفتر نیز باید صحت آن را تایید کند.
4. تحویل در اداره ثبت: وصیت نامه سری پس از تنظیم در اداره ثبت محل اقامت وصیت‌کننده یا در محلهای دیگری که در آیین‌نامه وزارت دادگستری تعیین شده‌اند، به امانت گذاشته می‌شود. دلیل نام‌گذاری آن به عنوان “سری” نیز همین است.
پیشنهاد ما به شما : ارتباط مستقیم با بهترین وکلای حقوقی در شیراز
وصیت نامه محضری:
“با توجه به قانون موارد حسبی، تدوین وصیت نامه می‌تواند به سه شکل مختلف انجام شود.
بر این اساس، وصیت نامه از سه نوع عمده تشکیل شده‌اند، شامل وصیت‌نامه خودنویس، وصیت‌نامه سری، و وصیت‌نامه رسمی؛ هر یک از این انواع احکام و قوانین مخصوص به خود را دارند.
همچنین، از منظر تقسیم‌بندی عمومی، تدوین وصیت نامه می‌تواند به سه شکل شفاهی، عادی، و یا به شکل رسمی صورت گیرد.
تدوین وصیت نامه ، به انجام عملی به اطلاعات مربوط به مالی و غیرمالی بعد از فوت فرد می‌پردازد و این اطلاعات به عنوان تکلیف‌هایی برای اجرا در آینده تعیین می‌شوند.
به عنوان مثال، فرد می‌تواند با تعیین وصیت نامه خود، مسئولیت‌هایی از قبیل مراقبت از فرزندان کوچک خود یا ترتیب پرداخت بدهی‌ها را به کسی واگذار کند؛ این نوع وصیت‌نامه به نام “وصیت نامه عهدی” هم شناخته می‌شود.
در مقابل، گاهی وصیت نامه به منظور انتقال مالکیت برخی از دارایی‌ها به افراد خاصی بعد از فوت فرد تدوین می‌شود.
به عنوان مثال، اگر فردی خانه‌ای دارد، می‌تواند کل یا بخشی از آن خانه را به شخص یا اشخاص خاصی انتقال دهد؛ به این نوع وصیت، “وصیت تملیکی” گفته می‌شود.
با این حال، وصیت نامه فرد تنها می‌تواند تا یک سوم از دارایی‌های خود را به صورت وصیت تعیین کند و هر وصیتی که از این مقدار بیشتر باشد، به رضایت ورثه نیاز دارد.
در هر صورت، زمانی که فرد قصد دارد تاکلیف امور مالی و غیرمالی خود بعد از فوت را مشخص کند، نیاز به تنظیم یک وصیت نامه دارد.
اگرچه وصیت شفاهی از منظر دینی صحیح است و ورثه باید به آن عمل کنند، اما از آن‌رو به علت احتمال ایجاد اختلافات، معمولاً افراد تصمیم به تنظیم وصیت نامه می‌گیرند.
وصیت نامه رسمی یا محضری به افراد اطمینان می‌دهد که مفاد وصیت‌نامه به لحاظ قانونی لازم‌الاجرا خواهد شد.
در نهایت، وصیت نامه محضری یا وصیت نامه رسمی نوعی وصیت‌نامه است که به جای تدوین عادی، در یک دفتر اسناد رسمی تنظیم می‌شود و به علت این کار، به عنوان یک سند رسمی تشخیص داده می‌شود و دارای اعتبار و رسمیت بیشتری است.”
“شرایط وصیت نامه محضری:
وصیت‌نامه‌های محضری در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌شوند و با سایر انواع وصیت نامه مانند وصیت نامه سری و وصیت نامه خودنویس اختلافاتی دارند.
شرایط وصیت نامه محضری یا رسمی در قوانین مربوطه، از جمله قوانین مدنی و قوانین امور حسبی، به صورت کامل بیان شده است. بر اساس ماده 277 قانون امور حسبی، ترتیب تدوین وصیت‌نامه رسمی و اعتبار آن مشخص و معین شده است.
با این حال، وصیت محضری نیز همانند وصیت نامه عادی یا وصیت‌نامه شفاهی، به وجود برخی شرایط و مقررات مشخص نیاز دارد که در این بخش به بررسی آنها می‌پردازیم.
یکی از شرایط مهم برای تنظیم وصیت نامه محضری، این است که وصیت‌کننده باید بالغ، عاقل، رشید و دارای توانایی و اختیار برای مدیریت و تصرف در اموال خود باشد.
همچنین، بر اساس قوانین مدنی، در صورتی که شخصی اقدام به خودکشی کند و سپس وصیت نامه تنظیم کند و این اقدام به مرگ او منجر شود، وصیت‌نامه او به عنوان صحیح محسوب نمی‌شود.
شرط دیگر وصیت نامه محضری این است که وصیت‌کننده تنها می‌تواند تا حداکثر یک سوم از اموال و دارایی‌های خود را به نفع شخص دیگری وصیت کند.
بر اساس قوانین مدنی، وصیت مازاد بر یک سوم یا بیشتر از یک سوم اموال و دارایی‌ها غیرمعتبر و ورثه تصمیم می‌گیرند که آیا تا مقدار بیشتر از ثلث عمل کنند یا خیر.
شرایط دیگر وصیت‌نامه محضری شامل حق وصیت‌کننده به رجوع به وصیت‌نامه‌اش در هر زمان که بخواهد می‌باشد و به علت محضری بودن وصیت، محدودیتی در این خصوص وجود ندارد.
این به معنای آن است که وصیت‌کننده می‌تواند هر زمان که نیاز باشد وصیت نامه جدیدی تنظیم کند که به عنوان معیار اعتبار، آخرین وصیت‌نامه تدوین‌شده است.”
نحوه تنظیم وصیت نامه محضری”:
وصیت نامه محضری، به عنوان نام آن روشن است، یک نوع وصیت نامه است که در محلهای محضری یا دفاتر اسناد رسمی تدوین می‌شود.
به همین دلیل، همانند دیگر اسناد رسمی، به طور قانونی تلقی می‌شود و بدون نیاز به دادگاه و صدور حکم اجرایی می‌گردد. اما سوالی که مطرح می‌شود این است که نحوه تدوین و ثبت وصیت نامه محضری چگونه انجام می‌شود؟
به پاسخ به این سوال، باید گفت که نحوه تنظیم وصیت‌نامه محضری مشابه تنظیم سایر اسناد رسمی، به نوعی تعهد محضری است.
به همین دلیل، وصیت‌کننده باید به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کند و با داشتن مدارک مورد نیاز، وصیت‌نامه محضری خود را ثبت و تدوین کند و هزینه مرتبط با ثبت را نیز پرداخت کند.
نحوه تنظیم وصیت‌نامه محضری به این صورت است که پس از احراز هویت وصیت‌کننده توسط دفترخانه اسناد رسمی، منویات وی در خصوص وصیت عهدی یا تملیکی بر روی یک سند درج می‌شود.
مانند سایر اسناد رسمی، وصیت‌نامه در سامانه مرتبط ثبت می‌شود. اگر وصیت نامه نوع تملیکی داشته باشد، در سند مالکیت آن ملک، مفاد وصیت‌نامه نیز ذکر می‌شود. پس از امضای وصیت‌کننده، وصیت محضری انجام شده و به عنوان لازم الاجرا تلقی می‌شود.
اعتبار وصیت نامه محضری:
در قسمت‌های قبلی، وصیت‌نامه محضری و شرایط قانونی مربوط به آن را توضیح دادیم.
در این رابطه، ممکن است سوالی پیش بیاید که وصیت‌نامه محضری چگونه اعتبار دارد و آیا اعتبار آن مشابه اعتبار وصیت‌نامه شفاهی است یا خیر؟
در خصوص میزان اعتبار وصیت‌نامه‌های محضری، قانون امور حسبی تعیین می‌کند که اعتبار این نوع وصیت‌نامه‌ها مانند سایر اسنادی است که در دفاتر اسناد رسمی تدوین می‌شوند.
به همین دلیل، زیرا وصیت‌نامه‌های محضری اعتبار یک سند رسمی را دارند، بدون نیاز به صدور حکم از دادگاه، مفاد آن به عنوان لازم الاجرا تلقی می‌شود.
به عنوان مثال، اگر وصیت نامه نوع تملیکی مربوط به مال غیرمنقولی باشد، این ملک به مالکیت وصیت‌کننده منتقل می‌شود. به همین دلیل، بر اساس قوانین ثبت اسناد و املاک، مفاد وصیت‌نامه محضری در سند مالکیت قید می‌شود.
سوالات متداول
1. **شرایط اعتبار وصیت نامه خودنویس چیست؟**
وصیت نامه خودنویس یک سند عادی است و برای داشتن اعتبار باید به موارد زیر پایبند باشد:
– باید به خط خود وصیت‌کننده نوشته شده باشد.
– تاریخ تنظیم وصیت نامه به خط وصیت‌کننده موجود باشد.
– وصیت‌کننده باید وصیت نامه را امضا کند.
2. **وصیت نامه محضری یا رسمی چیست؟**
وصیت نامه محضری یا رسمی یک نوع وصیت‌نامه است که با حضور فرد در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌شود. این نوع وصیت‌نامه دارای اعتبار قانونی بالایی است و توسط همه افراد، باسواد یا بدون سواد، قابل تنظیم است. از مزایای وصیت‌نامه محضری می‌توان به عدم نیاز به اثبات اصالت سند در محاکم، امکان تغییر ندادن مفاد وصیت‌نامه پس از فوت و امانت‌داری ثانویه اشاره کرد.
3. **وصیت نامه سری چیست؟**
وصیت نامه سری یک نوع وصیت نامه است که افراد با سواد می‌توانند آن را تنظیم کنند. بعد از تنظیم، وصیت‌نامه باید در اداره ثبت محل اقامت موصی به امانت گذاشته شود. این نوع وصیت‌نامه به خط خود موصی یا به خط فرد دیگری نوشته می‌شود، اما حتماً باید به امضای موصی برسد. از آنجایی که افراد با سواد می‌توانند آن را تنظیم کنند، به نوعی این وصیت‌نامه ترکیبی از وصیت‌نامه خودنویس و محضری است.
